19.3.2018 / Fyrir um tvo milljarða króna á ári væri hægt að lyfta grettistaki í baráttunni gegn loftslagsbreytingum á Íslandi. Með því mætti binda svo mikið kolefni að mikið munaði um. Þetta kom fram í máli Árna Bragasonar landgræðslustjóra á vinnustofu Toyota á Íslandi um loftslagsmál. Voru þar samankomnir sérfræðingar sem ræddu ýmsar hliðar loftslagsmála. Úlfar Steindórsson, forstjóri Toyota, hvetur loftslagshreyfinguna til aukinnar samstöðu í baráttunni.
„Við höfum hér hlustað á sérfræðinga sem velta því daglega fyrir sér hvernig draga má úr losun gróðurhúsalofttegunda. Þá ýmist með mótvægisaðgerðum, á borð við skógrækt og endurheimt votlendis, eða með því að draga úr losun. Eftir að hafa hlustað á ræður þeirra er auðséð að ekki þarf mikla fjármuni til að ná miklum árangri,“ sagði Úlfar.
Þannig hefst grein Baldurs Arnarsonar, blaðamanns hjá Morgunblaðinu, sem birtist í Morgunblaðinu síðastliðinn laugardag. Greinin er endurbirt hér með leyfi Baldurs. (Innskot Landgræðslan)
Bitist um takmarkað fjármagn
„Mín upplifun er sú að svo takmarkaðir fjármunir fari í málaflokkinn að í stað þess að hópurinn vinni saman er byrjað að togast á um takmarkaða fjármuni. Markmiðið hjá þeim er það sama en hver segist vera með betra verkefni en hinn.
Ef allir þessir aðilar færu saman í verkefnið og fengju til þess fjármuni væri hægt að ná miklum árangri á ótrúlega skömmum tíma.“ Úlfar telur fjölmiðla hafa einblínt um of á losun frá ökutækjum.
„Þegar málin eru hins vegar skoðuð í stóra samhenginu er bílaflotinn að losa um 4% af gróðurhúsalofttegundum á Íslandi. Til samanburðar er framræst land að losa yfir 70%. Þar væri hægt að ná árangri hratt.“
Úlfar rifjaði svo upp að Páll Samúelsson, fyrrverandi forstjóri Toyota, hefði árið 1990 gróðursett fyrsta Toyota-skóginn í Borgarfirði. Toyota hefði síðan stutt skógrækt og endurheimt votlendis.
Ráðuneytið sendi ekki fulltrúa
Fram kom í opnunarávarpi Úlfars að umhverfisráðuneytið hefði ekki þegið boð um að mæta á fundinn.
Þá kom fram í máli Einars Gunnarssonar, skógfræðings hjá Skógræktarfélagi Íslands, að skógrækt bindur nú orðið álíka mikið kolefni og fer í andrúmsloftið með bruna bensíns í farartækjum. Vel væri hægt að kolefnisjafna bruna dísilolíu.
Einar sagði áætlað að 45% af eldsneyti sem millilandaflugið notaði væru keypt á Íslandi. Þar væri um að ræða milljón tonn af koldíoxíði og tvöfalt meira væri eldsneytið sem keypt væri utan Íslands meðtalið.
Sigurður Eyþórsson, framkvæmdastjóri Bændasamtaka Íslands, sagði hægt að fara margar leiðir í þágu loftslagsmála. Bændur væru tilbúnir að leggja lóð á þær vogarskálar. Þá til dæmis með nýjum fóðurgerðum fyrir jórturdýr.
Árni Bragason landgræðslustjóri sagði enn verið að framræsa meira votlendi en væri endurheimt. Endurheimtin væri árangursríkasta leiðin til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda. Hann lýsti yfir vonbrigðum með fjárveitingar til loftslagsmála. Hinn 5. maí 2017 hefði þáverandi ríkisstjórn boðað aðgerðir í loftslagsmálum. Hins vegar hefði núll krónum verið varið til málaflokksins á fjárlögum. Það hafi verið „veruleg vonbrigði“. Hann rifjaði svo upp kafla um mikilvægi loftslagsmála í fyrsta áramótaávarpi Katrínar Jakobsdóttur forsætisráðherra. Á fjárlögum hefðu farið 20 milljónir í loftslagsráð. Það væru „gríðarleg vonbrigði“.
Árni vék líka að frárennslismálum á höfuðborgarsvæðinu. Á hverju ári væri kerfið að dæla svipuðu magni áburðarefna í Faxaflóa og Íslendingar flyttu inn árlega. Holræsakerfið á Íslandi væri til skammar.
Gjaldið fer ekki í loftslagsmál
Reynir Kristinsson, stjórnarformaður Kolviðar, gagnrýndi ráðstöfun kolefnisgjalds. „Við höfum hvatt ríkið til að kolefnisjafna sína starfsemi. Þeir horfa á okkur eins og við séum smábörn þegar við spyrjum hvort það megi ekki nota eitthvað af þessum peningum til kolefnisjöfnunar. Þeir segja að þetta fari að sjálfsögðu í kassann og komi loftslagsmálum ekkert við,“ sagði Reynir. Til upprifjunar var markmið kolefnisgjalds að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda. Gjaldið hækkaði um síðustu áramót og var áætlað í frumvarpi til fjárlaga 2018 að gjaldið skilaði 5,6 milljörðum í ár.
Það er margföld sú upphæð sem fulltrúar umhverfissamtaka á fundinum töldu að þyrfti árlega til að stórauka aðgerðir í loftslagsmálum.
Þá kom fram í máli Reynis að bílaleigur hefðu rætt við Kolvið um samstarf. Bílaleigurnar hefðu hins vegar „ekki gert neitt“ í málunum.
Arnór Þórir Sigfússon, sem starfar við vistfræðirannsóknir hjá verkfræðistofunni VERKÍS, flutti erindi um ávinninginn af endurheimt votlendis. Katanestjörn væri dæmi um vel heppnaða endurheimt landslags. Votlendisfuglar hefðu snúið aftur.
Betra að ofmeta votlendið
Jón Guðmundsson, lektor við Landbúnaðarháskóla Íslands, fjallaði í erindi sínu um aðferðir við að mæla framræst land. Sagði hann betra að ofmeta framræst land „en skjóta einhverju utan“ þegar málin væru til skoðunar.
Hlynur Óskarsson, dósent við Landbúnaðarháskóla Íslands, sagði megnið af kolefni í íslensku vistkerfi bundið í mólögum. Hann fjallaði um rannsóknir á losun frá sex framræstum svæðum á Vesturlandi. Niðurstaðan væri sú að losunin væri 3,8- 8,2 tonn af kolefni á hektara á ári. Þessar tölur væru 0,6-10,1 tonn á hektara á 11 svæðum á Suðurlandi en rannsóknaraðferðin væri þá önnur. Telur Hlynur það sýna enn betur hversu losunin er mikil.
Hlynur segir íslensk stjórnvöld enn ekki hafa valið endurheimt votlendis sem aðferð til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda. „Ef við ætlum að ná einhverjum árangri verðum við að gera þetta. Þarna er enda stærsti losunarpotturinn.“